Πανδημία της COVID-19, εισβολή στο Καπιτώλιο από υποστηρικτές του απερχόμενου τότε προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, επάνοδος των Ταλιμπάν στην εξουσία και εσπευσμένη αποχώρηση των Αμερικανών από το Αφγανιστάν, όλο και πιο ανησυχητικές εκθέσεις για τις κλιματικές αλλαγές. Ακολουθούν τα κύρια γεγονότα του 2021 στον κόσμο.
– Η COVID-19 είναι ακόμα εδώ, αγώνας δρόμου για τον εμβολιασμό –
Παρά τις ελπίδες που γέννησε η ανάπτυξη εμβολίων κατά της COVID-19, η πανδημία προκάλεσε περισσότερους θανάτους παγκοσμίως το 2021 (3,3 εκατομμύρια στα τέλη Νοεμβρίου), ανεβάζοντας τον συνολικό επίσημο αριθμό των νεκρών –ο οποίος είναι σε μεγάλο βαθμό υποτιμημένος σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ)– σε περισσότερα από 5 εκατομμύρια, κυρίως λόγω του πιο μεταδοτικού παραλλαγμένου στελέχους Δέλτα του νέου κορονοϊού. Παρά την αποστολή εμπειρογνωμόνων από τον ΠΟΥ στην Κίνα, η προέλευση του νέου κορονοϊού εξακολουθεί να μην έχει εξιχνιαστεί.
Τα περίπου είκοσι εμβόλια που έλαβαν έγκριση από τους μεν ή τους δε σε όλον τον κόσμο επέτρεψαν να χορηγηθούν περισσότερες από 7,8 δισεκατομμύρια δόσεις, με καταφανείς ανισότητες στην πρόσβαση μεταξύ φτωχών και πλούσιων χωρών, και όχι χωρίς αντίσταση από τους αντιεμβολιαστές.
Ο κόσμος γνώρισε εκ νέου καραντίνες και νέα λοκντάουν, ιδιαιτέρως μακρά στις κύριες πόλεις της Αυστραλίας.
Τα σύνορα ξανάνοιξαν εν μέρει. Τον Ιούλιο μπόρεσαν να διεξαχθούν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Τόκιο, με έναν χρόνο καθυστέρηση και σχεδόν κεκλεισμένων των θυρών.
Από το φθινόπωρο, η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια αναζωπύρωση της πανδημίας, που προκαλεί νέους περιορισμούς και αμφισβητήσεις. Επιτυχημένες κλινικές δοκιμές φαρμάκων κατά της COVID-19 γέννησαν νέες ελπίδες, οι οποίες επισκιάστηκαν ωστόσο από την εμφάνιση του νέου παραλλαγμένου στελέχους Όμικρον του νέου κορονοϊού, το οποίο εντοπίστηκε αρχικά στη Νότια Αφρική και το οποίο φέρει πολλές μεταλλάξεις και είναι ενδεχομένως πολύ μεταδοτικό.
– Σκηνές χάους στο Καπιτώλιο –
Στις 6 Ιανουαρίου του 2021, εκατοντάδες υποστηρικτές του απερχόμενου προέδρου Ντόναλντ Τραμπ εισβάλλουν στην έδρα του αμερικανικού Κογκρέσου, θέλοντας να εμποδίσουν τα μέλη του να επικυρώσουν τη νίκη του Δημοκρατικού Τζο Μπάιντεν στις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου. Οι σκηνές χάους που ακολουθούν προκαλούν αναστάτωση σε όλον τον κόσμο.
Πέντε άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια ή λίγο μετά την επίθεση, μεταξύ των οποίων ένας αστυνομικός και μια διαδηλώτρια, η οποία σκοτώθηκε από τα πυρά αστυνομικού της φρουράς του Καπιτωλίου.
Ο Ντόναλντ Τραμπ εξορίζεται από το Twitter, το Facebook και το YouTube, τα οποία τον κατηγορούν ότι χρησιμοποίησε τις πλατφόρμες τους για να υποκινήσει τους υποστηρικτές του στη βία πριν από την επίθεση.
Στις 20 Ιανουαρίου, ο Τζο Μπάιντεν ορκίζεται, με τον προκάτοχό του να μην είναι παρών στην τελετή ορκωμοσίας, καθώς αρνείται να αποδεχθεί την ήττα του.
Κατηγορούμενος από την Βουλή των Αντιπροσώπων για “υποκίνηση σε ανταρσία” στην επίθεση στο Καπιτώλιο, ο Ντόναλντ Τραμπ αθωώνεται από τη Γερουσία τον Φεβρουάριο έπειτα από μια δεύτερη διαδικασία παραπομπής του.
– Αυξημένη καταστολή στη Ρωσία –
Στις 17 Ιανουαρίου, ο αντιπολιτευόμενος και ακτιβιστής κατά της διαφθοράς Αλεξέι Ναβάλνι συλλαμβάνεται κατά την επιστροφή του στη Ρωσία μετά την ανάρρωσή του για πέντε μήνες στη Γερμανία έπειτα από τη δηλητηρίασή του, για την οποία κατηγορεί τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν και τις μυστικές του υπηρεσίες.
Τον Φεβρουάριο, ο Αλεξέι Ναβάλνι, που αποτελεί στόχο πολλών δικαστικών διαδικασιών, καταδικάζεται σε φυλάκιση δυόμιση ετών για υπόθεση απάτης που χρονολογείται από το 2014, για την οποία ο ίδιος καταγγέλλει ότι είναι πολιτικά υποκινούμενη.
Οι οργανώσεις του, οι οποίες έχουν χαρακτηριστεί “εξτρεμιστικές” από την δικαιοσύνη, εντάσσονται τον Αύγουστο στον κατάλογο των οργανώσεων που απαγορεύονται στην Ρωσία.
– Πραξικοπήματα και επίδειξη ισχύος –
Την 1η Φεβρουαρίου στη Μιανμάρ, ο στρατός συλλαμβάνει την επικεφαλής της πολιτικής κυβέρνησης Αούνγκ Σαν Σου Τσι, η οποία τίθεται σε κατ’οίκον περιορισμό, δίνοντας τέλος σε μια δημοκρατική παρένθεση δέκα ετών έπειτα από σχεδόν μισό αιώνα στρατιωτικού καθεστώτος.
Το πραξικόπημα αυτό προκαλεί διαδηλώσεις που καταστέλλονται βίαια: περισσότεροι από 1.100 πολίτες χάνουν τη ζωή τους και χιλιάδες αντιφρονούντες φυλακίζονται.
Η Αούνγκ Σαν Σου Τσι αποτελεί αντικείμενο πολλών διώξεων και κινδυνεύει να καταδικαστεί σε δεκαετίες στη φυλακή.
Στο Τσαντ, ο στρατηγός Μαχάματ Ντεμπί ανακηρύσσεται από τον στρατό αρχηγός του κράτους στις 20 Απριλίου, την επομένη του θανάτου του πατέρα του, στρατάρχη Ιντρίς Ντεμπί Ίτνο, ο οποίος υπέκυψε στα τραύματα που είχε υποστεί στη μάχη έπειτα από 30 χρόνια στην εξουσία.
Στο Μαλί γίνεται στις 24 Μαΐου δεύτερο στρατιωτικό πραξικόπημα σε 10 μήνες, καθιερώνοντας τον συνταγματάρχη Ασιμί Γκοϊτά ως μεταβατικό πρόεδρο.
Στην Τυνησία, έπειτα από μήνες πολιτικού αδιεξόδου, ο πρόεδρος Καΐς Σάγεντ αναλαμβάνει πλήρη καθήκοντα στις 25 Ιουλίου.
Στη Γουινέα, ο πρόεδρος Αλφά Κοντέ ανατρέπεται στις 5 Σεπτεμβρίου από στρατιωτικό πραξικόπημα.
Στο Σουδάν, μια συμφωνία επαναφέρει στις 21 Νοεμβρίου στον πρωθυπουργικό θώκο τον πολιτικό Αμπντάλα Χάμντοκ, ενισχύοντας παράλληλα τον έλεγχο του στρατού μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα της 25ης Οκτωβρίου. Οι διαδηλώσεις κατά του στρατού συνεχίζονται καθώς η χώρα είχε ξεκινήσει μετάβαση προς μια πολιτική εξουσία μετά την ανατροπή του δικτάτορα Όμαρ Αλ Μπασίρ το 2019. Σε δεκάδες ανέρχονται οι νεκροί από την καταστολή των διαδηλώσεων.
– Πόλεμος ανάμεσα στη Χαμάς και το Ισραήλ –
Στις 3 Μαΐου, συγκρούσεις ξεσπούν στην κατεχόμενη Ανατολική Ιερουσαλήμ, στο περιθώριο διαδήλωσης υποστήριξης των οικογενειών Παλαιστινίων που απειλούνταν με έξωση προς όφελος ισραηλινών εποίκων. Στη συνέχεια ξεσπούν συγκρούσεις ανάμεσα σε Παλαιστίνιους και ισραηλινές δυνάμεις στην Πλατεία των Τεμενών, όπως και στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη.
Η Χαμάς, η οποία βρίσκεται στην εξουσία στην Λωρίδα της Γάζας, εξαπολύει από τις 10 Μαΐου ρουκέτες προς το Ισραήλ, το οποίο απαντά, με αποτέλεσμα να ξεσπάσει πόλεμος 11 ημερών ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα. Σε 260 ανέρχονται οι Παλαιστίνιοι που χάνουν τη ζωή τους στην Λωρίδα της Γάζας, σύμφωνα με τις τοπικές αρχές. Στο Ισραήλ οι νεκροί από τις ρουκέτες που ρίφθηκαν είναι 13, σύμφωνα με τον στρατό.
Στις 13 Ιουνίου, το Ισραήλ αποκτά νέα κυβέρνηση, υπό τον επικεφαλής της εθνικιστικής δεξιάς Ναφτάλι Μπένετ, σύμμαχο του κεντρώου Γιαΐρ Λαπίντ στο πλαίσιο ενός συνασπισμού που δίνει τέλος σε 12 χρόνια διακυβέρνησης της χώρας από τον Μπενιαμίν Νετανιάχου.
– Η Ευρώπη αντιμέτωπη με τις προκλήσεις της –
Η Βρετανία, η οποία εγκατέλειψε την 1η Ιανουαρίου την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά, αντιμετωπίζει έλλειψη εργατικού δυναμικού, κυρίως στον τομέα των οδικών μεταφορών, η οποία επιδεινώνεται από τον Ιούνιο, προκαλώντας ελλείψεις στα σουπερμάρκετ, τις παμπ ή τη διανομή καυσίμων. Το Brexit δημιουργεί επίσης εντάσεις στη Βόρεια Ιρλανδία, όπως και μεταξύ της Βρετανίας και των γειτόνων της, ιδιαίτερα τη Γαλλία, στο ζήτημα της αλιείας ή αυτό των μεταναστών.
Στη Γερμανία, η καγκελάριος Άγγελα Μέρκελ αποχωρεί έπειτα από 16 χρόνια στην εξουσία. Η αποχώρησή της προκαλεί φόβο κενού στους κόλπους της ΕΕ. Ο Όλαφ Σολτς, επικεφαλής της εκλογικής λίστας των Σοσιαλδημοκρατών, συνασπίζεται με τους Πράσινους και τους Ελεύθερους Δημοκράτες και την διαδέχεται πριν από τα Χριστούγεννα.
Τον Οκτώβριο, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Πολωνίας κηρύσσει ορισμένα άρθρα ευρωπαϊκών συνθηκών ασύμβατα με το εθνικό Σύνταγμα και τον Νοέμβριο το Συνταγματικό Δικαστήριο κρίνει ότι η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου είναι εν μέρει ασύμβατη με το Σύνταγμα της χώρας.
Οι Ευρωπαίοι το εκλαμβάνουν ως μια άνευ προηγουμένου επίθεση στην υπεροχή του δικαίου της ΕΕ.
– Ακραία κλιματικά φαινόμενα –
Διαρκής υπερθέρμανση του πλανήτη άνω του επιθυμητού ορίου του 1,5 βαθμού Κελσίου, το οποίο έχει οριστεί από την συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, θα είχε “μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στα ανθρώπινα και οικολογικά συστήματα”, προειδοποιούν σε προσχέδιο έκθεσής τους ειδικοί του ΟΗΕ για το κλίμα, αντίγραφο της οποίας εξασφάλισε τον Ιούνιο το AFP.
Τα ακραία κλιματικά φαινόμενα πολλαπλασιάζονται: τέλη Ιουνίου, “θόλος ζέστης” προκαλεί δεκάδες θανάτους στον Καναδά (έως 49,6 βαθμοί Κελσίου) και στην αμερικανική Δύση.
Η Γερμανία και το Βέλγιο πλήττονται από καταστροφικές πλημμύρες (περισσότεροι από 200 νεκροί, ζημιές δισεκατομμυρίων ευρώ) τον Ιούλιο, τον πιο ζεστό μήνα που καταγράφηκε ποτέ στη Γη, σύμφωνα με αμερικανική επιστημονική υπηρεσία.
Τον Αύγουστο, θερμοκρασίες ρεκόρ τροφοδοτούν τις πυρκαγιές στην Τουρκία, την Ελλάδα, την Ισπανία και την Αλγερία. Η Καλιφόρνια αντιμετωπίζει επίσης τεράστια δασική πυρκαγιά.
Η Μαδαγασκάρη γνωρίζει για πρώτη φορά πείνα που οφείλεται, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, στις κλιματικές αλλαγές.
Τον Νοέμβριο η διεθνής διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα COP26 υιοθετεί συμφωνία για να επιταχύνει τον αγώνα κατά των κλιματικών αλλαγών. Ωστόσο το “Σύμφωνο της Γλασκώβης” δεν εξασφαλίζει τον σεβασμό των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού και δεν ανταποκρίνεται στα αιτήματα για βοήθεια των φτωχών χωρών.
– Νίκη-αστραπή των Ταλιμπάν –
Στις 15 Αυγούστου, οι Ταλιμπάν εισβάλλουν στην Καμπούλ χωρίς να αντιμετωπίσουν αντίσταση, έπειτα από μια επίθεση-αστραπή που ξεκίνησαν τον Μάιο επωφελούμενοι από την έναρξη της αποχώρησης των αμερικανικών δυνάμεων και αυτών του ΝΑΤΟ από το Αφγανιστάν, είκοσι χρόνια μετά την εκδίωξή τους από την εξουσία από διεθνή συνασπισμό υπό τις ΗΠΑ.
Γιγαντιαία αερογέφυρα δημιουργείται εκτάκτως στην Καμπούλ για να απομακρυνθούν χιλιάδες Αμερικανοί και Αφγανοί που είχαν συνεργαστεί με τις ΗΠΑ.
Στις 31, την επομένη της αποχώρησης των τελευταίων Αμερικανών στρατιωτών, ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν υπερασπίζεται την απόφασή του να τερματίσει τον πιο μακροχρόνιο πόλεμο των ΗΠΑ, παρά την έντονη κριτική για τις επιχειρήσεις απομάκρυνσης.
Η χώρα, η οποία δεινοπαθεί, αντιμετωπίζει κρίση ασφάλειας εξαιτίας της δραστηριότητας τζιχαντιστικών οργανώσεων, ιδιαίτερα αιματηρές επιθέσεις από το Ισλαμικό Κράτος – Χορασάν (EI-K).
Αντιμέτωπη με το φάσμα μιας ανθρωπιστικής τραγωδίας, η διεθνής κοινότητα διερωτάται για τη θέση που πρέπει να υιοθετήσει απέναντι στην κυβέρνηση των Ταλιμπάν, πόσο μάλλον που αυτοί δεν έχουν δεσμευτεί, κυρίως όσον αφορά τον σεβασμό των δικαιωμάτων των γυναικών και των μειονοτήτων.
– Σκηνές πολέμου στη Βηρυτό –
Στις 14 Οκτωβρίου, η Χεζμπολάχ κατεβάζει τους υποστηρικτές της και αυτούς του συμμαχικού της κινήματος Αμάλ στους δρόμους της λιβανικής πρωτεύουσας για να αξιώσουν την αντικατάσταση του δικαστή που έχει επιφορτιστεί με την έρευνα για την έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού το 2020 (περισσότεροι από 210 νεκροί), ο οποίος θέλει να ανακρίνει υψηλόβαθμους αξιωματούχους.
Οι διαδηλωτές δέχονται πυρά, τα οποία πυροδοτούν βίαια επεισόδια στα οποία χάνουν τη ζωή τους 7 άνθρωποι, στην πλειονότητά τους μέλη των δύο σιιτικών οργανώσεων, και αναβιώνουν το φάσμα του εμφυλίου πολέμου (1975-1990). Η Χεζμπολάχ και το Αμάλ επιρρίπτουν την ευθύνη σε ελεύθερους σκοπευτές του χριστιανικού κόμματος των Λιβανικών Δυνάμεων, το οποίο διαψεύδει τις κατηγορίες.
Τα βίαια αυτά επεισόδια έρχονται να προστεθούν στην σοβαρή πολιτική, οικονομική και κοινωνική κρίση στην οποία έχει βυθιστεί ο Λίβανος, όπου η πολιτική τάξη κατηγορείται για διαφθορά και ανικανότητα.
– Μεταναστευτική κρίση στα σύνορα Λευκορωσίας-Πολωνίας –
Τον Νοέμβριο, χιλιάδες μετανάστες, κυρίως από τη Μέση Ανατολή, κατασκηνώνουν υπό χαμηλές θερμοκρασίες κατά μήκος των πολωνικών συνόρων, στην πλευρά της Λευκορωσίας, με την ελπίδα να εισέλθουν στην ΕΕ.
Η Δύση κατηγορεί το Μινσκ ότι ενορχηστρώνει από το καλοκαίρι αυτήν την συρροή σε απάντηση στις δυτικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Λευκορωσία μετά την καταστολή το 2020 ιστορικού κινήματος της αντιπολίτευσης. Η Λευκορωσία και η Ρωσία, οι οποίες αρνούνται ότι αποτελούν την πηγή της κρίσης, επικρίνουν την ΕΕ που δεν δέχθηκε τους πληθυσμούς αυτούς.
Τουλάχιστον 12 μετανάστες χάνουν τη ζωή τους στις δύο πλευρές των συνόρων, σύμφωνα με ανθρωπιστικές οργανώσεις.
– Διάστημα, ένα νέο σύνορο για τους δισεκατομμυριούχους –
Το έτος 2021 σηματοδοτεί ένα σημείο καμπής για τον διαστημικό τουρισμό.
Τον Ιούλιο, ο Ρίτσαρντ Μπράνσον ταξιδεύει στο διάστημα με όχημα της δικής του εταιρείας, της Virgin Galactic, στη συνέχεια ο Τζεφ Μπέζος συμμετέχει στην πρώτη επανδρωμένη πτήση της εταιρείας του Blue Origin, η οποία μεταφέρει τον Οκτώβριο τον Ουίλιαμ Σάτνερ, τον κυβερνήτη Κερκ του “Star Trek”.
Τον Σεπτέμβριο, οι τέσσερις πρώτοι διαστημικοί τουρίστες του SpaceX της εταιρείας του Ίλον Μασκ, μένουν τρεις ημέρες στο διάστημα, στην πρώτη αποστολή σε τροχιά στην ιστορία χωρίς επαγγελματία αστροναύτη.
Από πλευράς κρατών, το ρομποτικό ρόβερ Perseverance της αμερικανικής διαστημικής υπηρεσίας NASA προσεδαφίζεται στον Άρη τον Φεβρουάριο.
Τον Μάιο η Κίνα προσεδαφίζει ένα μικρό τηλεκατευθυνόμενο ρομπότ στον Κόκκινο Πλανήτη. Οι Κινέζοι κατασκευάζουν επίσης από τον Ιούνιο τον δικό τους διαστημικό σταθμό.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
